‘Doe het anders’ door ds. Matthy Bijleveld op 23 februari 2020

Beste mensen, beste allemaal,

‘De beste val is het Carnaval’, zei Toon Hermans ooit.
Dit weekend is het Carnaval, ook in TA. 55 jaar al, ter ere van het  11^e lustrum is een nieuwe Prinsenwagen gebouwd.
Het is de beste val omdat je met carnaval omhoog valt, zei Toon.
Dat klopt, het is een feest van verbinding, tijdens carnaval is iedereen gelijk!

In Tilburg viel het op dat rond Carnaval veel kinderen zich ziek melden.
Dat was opvallend! Er zijn mensen die dat zijn gaan onderzoeken en wat bleek?
De kinderen die zich ziek melden kwamen uit gezinnen die geen geld hadden voor carnavalskleren.
Eén op de 8 mensen leeft in stille armoede. De mensen die op onderzoek uitgingen
ontdekten dat het in Tilburg om 16oo mensen gaat.850 gezinnen!
In 2013 begon een bijzonder initiatief.
U kent vast de Quote 500? De lijst met 500 rijkste mensen van Nederland.
In 2013 kwam er een tegenhanger, ze noemden het de Quiet 500…
Dit is een online platform om iets te doen voor de armste mensen van ons land.
Er is zelfs een Quiet Community ontstaan. Stil omdat men zich vaak schaamt voor armoede. In 2015 sloot Tilburg zich hierbij aan.
Maar de gemeenschap is ook actief in Maastricht, Den Bosch en Groningen.
De Quiet Community wil de armoede verzachten en zorgt daarom online voor de juiste match tussen mensen die iets aanbieden en mensen die wel een steuntje in de rug kunnen gebruiken.
Heel concreet gebeurt dit in deze carnavalstijd in Tilburg.
Toen men daar ontdekte dat kinderen zich ziek melden omdat ze geen kleren konden kopen om mee te doen aan Carnaval is men de inwoners van de stad gaan vragen of
ze carnavalskleren die ze over hadden in dozen wilden doen, zodat deze kinderen toch mee kunnen doen. En dat is gelukt.

De Quiet Community vraagt mensen om mee te doen op de website ‘ikdeelquiet.nl’
Daar kun je je aanbod laten horen. Het online platform zorgt dat vraag en aanbod op elkaar worden afgestemd. Zij zorgen voor de match. Zo kun je een 2^e handfiets aanbieden, maar ook een knipbeurt of een kaartje voor een voorstelling of een voetbalwedstrijd.
‘Ik voel me weer gezien, ik tel weer mee. Dat is het fijnst’, schrijft een mevrouw op de website. Daarnaast wil QUIET mensen in armoedesituaties de kans geven om hun talenten te herontdekken en in te zetten voor elkaar! Bv. als vrijwilliger.
Dat is goed voor het zelfvertrouwen en voor de mensen die ze ermee helpen.
‘Wat kun jij missen en aan een ander geven?’ Iedereen kan waarde toevoegen en in actie komen. Je kunt kritisch zijn en zeggen ‘Dit hoort de overheid te doen.’
Maar kennelijk doet de overheid dit niet en nemen mensen weer het heft in eigen handen.
We zitten met dit soort initiatieven in het hart van de diaconie.
En ook helemaal bij de bijbeltekst uit Exodus 22, 20-26. In dit 22^e hoofdstuk
worden allerlei voorschriften gegeven voor eerlijk en rechtvaardig samenleven.
In deze bijbelse tijd kwamen deze regels voort uit de religieuze wetten, omdat er geen overheid was. Het zijn heel concrete regels. Zoals de zorg voor wezen en weduwen omdat die niets hadden als de echtgenoot en vader voortijdig stierf.
Ook mocht je geen mantel aannemen van iemand die maar één mantel had.
Ja, overdag mocht je hem hebben maar als de nacht inviel en het koud werd moest de mantel terug naar de eigenaar omdat hij anders niets zou hebben om zich zelf te beschermen |
tegen de kou van de nacht.

Onze hele liturgie van vanmorgen ademt de sfeer van ‘dienst aan de ander’.
Het begon met de bevestiging van Peter, onze nieuwe diaken.
Het wordt straks bevestigd als we met elkaar Avondmaal te vieren.
Samen gedenken we wie Jezus voor ons is en waar hij en de joodse traditie waaruit hij voortkomt voor staan.
‘Inzet voor mensen die tekort komen’, prachtig verklankt in het lied ‘De tafel der armen’. Over God horen wij in het oude en nieuwe testament dat hij ons niet zal begeven.
De naam van God is hartstocht voor gerechtigheid!
Dat gaat over solidair zijn met mensen die kwetsbaar zijn.
Die de zwaarste klappen van het leven te verduren krijgen.

Lange tijd hadden mensen elkaar nodig om te overleven. Maar met de groeiende welvaart hebben we elkaar minder nodig. Er is vrijheid gekomen voor het individu. Dat is geweldig.
Maar op een gegeven moment gaat het schuren en merk je dat je onder weg
iets kostbaars bent verloren, nl. dat de gemeenschap jou als individu ook iets heel moois heeft te bieden.
Solidariteit verdwijnt uit beeld als de nadruk alleen ligt op de enkele mens.
Zou het niet gaan om het juiste midden.
Tussen wat mensen elkaar te bieden hebben en de vrijheid om te kunnen ontdekken die je bent….
‘De deugd ligt in het midden’, zegt het spreekwoord.
De waarde van dingen vinden we in het midden van twee uitersten…
Bv. aan de ene kant heb je ongelooflijke royaalheid en aan de aan de andere kant een zeer grote gierigheid.

Een mooi voorbeeld van een royale levenshouding is het verhaal van de jonge Amerikaanse Maggie die na haar middelbare school een reis door Azië maakte en in India een jonge man tegenkwam die vroeg wees was geworden. Op heel jonge leeftijd droeg hij al verantwoordelijkheid voor zichzelf en zijn broertjes en zusjes. Hij en Maggie besloten samen in Nepal kinderen een plek te geven in die op straat leefden omdat er geen ouders waren die voor hen konden zorgen.
Nu 15 jaar later is dit huis geworden waar de jonge vrouw 50 kinderen heeft geadopteerd en 500 kinderen uit de omgeving naar school kunnen. Dit project krijgt inmiddels steun uit de hele wereld. Mede dankzij het tv-programma van Floortje Dessing.

De vrijheid om een eigen leven te leiden is een grote waarde.
Soms, zoals in het leven van Maggie, gebruiken mensen die vrijheid om zich met hart en ziel in te zetten voor het welzijn van anderen.
Dat geeft het eigen leven zin en ook dat van deze weeskinderen in Nepal.
Het kan heel vervullend zijn om je in te zetten voor de toekomst van andere mensen.
Niet iedereen kan dat. Dat hoeft ook niet.
Maar zulke inspirerende voorbeelden hebben we wel nodig. Ze raken ons.
En maken ons bereid méér te doen dan waar we van nature toe zijn geneigd.

We horen wel eens ‘niemand is meer bereid om iets voor een ander te doen.’
Dat zijn natuurlijk uitspraken die voortkomen uit een teleurstellende ervaring.
Deze week was er op de radio een naar en tégelijk mooi bericht.
Een 11 jarig jongetje had van zijn spaargeld een Playstation gekocht, maar was hiervan onderweg naar huis beroofd. Je vraagt je af: ‘Hoe kan het dat je steelt van een kind?’
Het personeel van een andere speelgoedwinkel hoorde hiervan en besloot dat zij het geld,
dat was bedoeld voor een personeelsuitje, wilden besteden aan een nieuwe PlayStation voor dit 11 jarige jongetje. Ze wilden dat hij zou blijven geloven dat er ook goede mensen zijn
en niet alleen mensen die jou van iets moois beroven…

Soms lijkt het dat  de waarden waar sociale instellingen voor staan verloren zijn gegaan
in onze tijd. ‘Ieder leeft voor zich, waar is het gevoel voor een ander?’
Wat dat betreft is het belangrijk dat de kerken hun sociale boodschap weer luider laten horen. Want het is te mager als het alleen om het individu gaat.
Zeker nu de kloof tussen arm en rijk groter wordt
zal de roep naar rechtvaardigheid en solidariteit weer moeten klinken.
Deze opvatting wordt gedeeld door een van de grootste economen van onze tijd. Hij ziet de menselijke beschaving als een leerproces voor ons allemaal met idealiter als einddoel:
een grotere rechtvaardigheid. (Thomas Pikkety, Parijs)
De waarde van dit idee kennen de synagogen, de kerken en moskeeën al heel lang.
Misschien kunnen ze gaan samenwerken om deze eeuwenoude boodschap
opnieuw rond te bazuinen!  ‘Gelukkig wie hongeren naar gerechtigheid.’
Of zoals in de woorden van Karel Eijkman: ‘Doe het anders’.

Ze zullen altijd tegen je zeggen:
‘voor wat hoort wat, want dat hoort’
Ze zullen je altijd uit willen leggen:
‘Denk aan jezelf, dan kom je nooit te kort.’
Doe daar niet aan mee, doe het andersom
geef de mensen méér dan ze durven te verwachten.
Al vinden ze je gek en vinden ze je stom
eens gebeurt wat zij toch onmogelijk achtten.

We hebben mensen nodig met een nieuwe fantasie
Mensen met een nieuwe fantasie.
Ze zullen ‘je altijd aan willen praten:
‘oog om oog en tand om tand’
‘Hou je eigen belang in de gaten!
Gelijke munt is gezond verstand.

Doe daar níet aan mee, zet de boel op zijn kop.
Doe een tikkie méér dan het doodnormale.
Doe wat je moet doen, met een royale schep daar bovenóp.
Bréng ze van hun stuk met je royale idealen.
We hebben mensen nodig met een beetje lef, mensen met een beetje lef.

Vreemd genoeg lijkt het alsof bijna alles in onze wereld ingewikkeld is geworden,
maar deze preek is helemaal niet ingewikkeld.
De bijbel staat vol met voorschriften en aanbevelingen voor hen die het niet alleen redden.
En als je niet sociaal bent dat dit tegen je gaat keren.
Deze boodschap van de kerk is niet ingewikkeld, maar klinkt misschien niet hard genoeg meer.  Samen met allen in en buiten de kerk die in een rechtvaardiger wereld geloven is zij nog altijd even waar en waardevol.

Amen