‘Delen’ door ds. Matthy Bijleveld op 14 oktober 2018, Werelddiaconaatzondag

Beste allemaal, ieder hier aanwezig en op een eigen manier gelovig, zo zeg je dat tegenwoordig want we willen iedereen in kunnen sluiten en niemand op voorhand uitsluiten.

Wat zou het mooi zijn als de bijbel een duidelijk receptenboek was voor hoe je kon leven.
Dat je letterlijk kon uitvoeren wat erin staat opgeschreven.
Het is begrijpelijk dat je het zou wensen.
Toch is het ook de dood in de pot, letterlijk is zoals we wel weten gevaarlijk.
Nadenken en twijfelen is en blijft de voorwaarde voor menselijkheid.

Receptenboeken zijn erg in de mode. Bijna elke week staan er 3 in de top 5 van meest gekochte boeken. Recepten voor afvallen. Heel goed. Een beetje afvallen is voor onze maatschappij ook niet slecht. Recepten voor levensgeluk. Recepten voor een prachtige tuin. Het papier houdt het geduldig vol.

In hoeverre is de tekst van vanmorgen echt een bruikbaar recept?
Niet te moeilijk en gauw klaar?
Er is een afbeelding bij dit recept: Een kameel en het oog van de naald..
Jezus heeft een rijke jonge man lief maar zegt dingen tegen hem waardoor hij bedroefd wordt.
Zijn wij die jonge man of vrouw?
Wie is er hier rijk?
En vooral wat doe je ermee, met die rijkdom, als je rijker bent dan een ander.
Want iemand die arm is heeft die vragen niet.
Terwijl heel Nederland elke dag in de file staat op weg naar het werk, zit de zwerver in het park op zijn bankje in de zon tot en met in oktober….

In een Werelddiaconaatsdienst gaat het over deze kwesties.
Rijk en arm. Tekort en overvloed.
Het Westen en de zogenoemde ‘Derde wereld’ zijn de overbekende thema’s.
Kunnen we daar nog nieuwe dingen over zeggen? Iets wat we al niet weten?
Kunnen we er dingen over zeggen die ons goede moed en bezieling geven?
Of zijn het onderwerpen waarbij ons de moed direct al in de schoenen zinkt?
En waarbij we net als de jonge man verdrietig worden.
Is de kerk ook de plek waar we zo nu en dan verdrietig mogen zijn om onze eigen situatie, maar ook om de situaties in onze wereld? En dan toch opnieuw geïnspireerd naar buiten komen en denken “ Yes we can!” Maar die president is inmiddels verdwenen.
Bij ons heb je minister president Rutte, waarbij je niet precies weet tegen wie hij “Yes we can”  roept!
Tegen het grote geld of geldt zijn boodschap voor de gewone mensen?…
Deze week waren er voor het eerst foto’s in de krant waar Rutte verdrietig op stond.
Hij was opeens een veel oprechter mens geworden. Wees maar eens verdrietig over al die miljarden.

Wat is eerlijk en oneerlijk?
Wat is rechtvaardig en onrechtvaardig?
Gaat dat altijd over het rijke Westen en het verre Zuiden?
Of kan het gaan over dingen die zich ook dichtbij ons huis afspelen?

Kinderen weten vaak heel goed wat eerlijk is en wat niet.
Als er snoep of taart of ander lekkers te verdelen valt moet dat eerlijk gebeuren.
De een mag niet meer krijgen dan de ander.
Er is een manier om een taart eerlijk te verdelen. Onze neefjes bestuderen 2 stukjes taart eindeloos
om te beslissen welke de grootste is. Alle kinderen doen dat.
Als je eerlijk bent doen volwassen mensen dat nog steeds.
Er is een oplossing voor: degene die de taart snijdt krijgt het laatste stukje…

Hoe kan het dat kinderen heel goed weten wat eerlijk is en wat niet en dat volwassenen in de grote wereld dit zo gemakkelijk vergeten? Want wie daar de koek verdeelt heeft de macht en bepaalt de volgorde van wie kiest.

Het verhaal over de rijke jongeling is een verhaal met een duidelijk recept. Een duidelijke opdracht.
Hij hoeft de opdracht die Jezus geeft maar uit te voeren en hij is klaar.
Hij komt naar Jezus toe en vraagt hem hoe hij het eeuwige leven kan beërven?
Beter gezegd als ik straks oud ben kan ik dan met een tevreden geweten terugkijken?

Jezus zegt hem dat hij zich daarvoor aan de Tien geboden, de 10 woorden tot Bevrijding, moet houden. Hij vertelt dat hij dit van jongs af heeft gedaan.

Jezus kijkt hem dan aan en heeft hem lief. Maar zegt vervolgens dingen tegen de rijke jongeman waar hij heel treurig van wordt. Uiteindelijk gaat hij bedroefd weg.
Hoe valt dit te rijmen denk je: Jezus heeft hem lief en maakt hem toch verdrietig?
Wat zegt Jezus tegen hem?

Eén ding ontbreekt je: ‘verkoop alles wat je hebt en geef het aan de armen en je zult een schat in de hemel hebben. Kom dan, neem het kruis op en volg Mij’.

Velen van ons zien zichzelf niet zien als heel rijke mensen, maar in vergelijking met veel mensen op deze wereld is dat natuurlijk wel het geval.
Als de bijbel nu een receptenboek was dat je alleen maar hoeft uit te voeren dan zitten wij nu éven klem als de rijke jonge man of vrouw. Verkoop je bezit en geef het maar weg.
Onbegrijpelijk. Zou kunnen we niet leven. Het is slecht voor de economie (en dat is een doodzonde.)

Jezus legt het zijn leerlingen uit hoe het zit. De rijke jongeman is dan al verdrietig vertrokken.
Jezus vertelt dat het voor een rijk mens moeilijker is om het koninkrijk van God binnen te gaan dan dat een kameel door het oog van een naald kruipt.
Jezus bedoelde dingen ook niet altijd even letterlijk:
Weet u wat kan zijn bedoeld met ‘het oog van de naald’? …Het is een kleine poort in de muur van Jeruzalem. Er waren meerdere van die poorten.
Als je ’s avonds van buiten de stad naar de stad Jeruzalem ging en de poort was al dicht kon je altijd nog naar binnen via zo’n kleine poort. Een oog van de naald.
Dit waren heel kleine poorten, waar de kamelen niet door konden met hun bagage op de rug.
De bagage moest buiten de poort blijven, met het risico dat die er de volgende morgen niet meer was.
Maar je kon met kameel en al kruipend door zo’n kleine poort toch de stad binnen komen en binnen haar muur bescherming en veiligheid vinden…
Met een kameel kruipen door zo’n poortje was niet makkelijk maar wél mogelijk.
Dit was makkelijker dan dat een rijk iemand het koninkrijk van God binnengaat…

Als we op deze zondag van Werelddiaconaat hier over nadenken weten we het wel:
De meesten van ons zijn rijk in vergelijking met grote gebieden op deze aarde…

Van kinderen kunnen we leren dat het niet eerlijk is dat de één meer krijgt dan de ander.
Er moet eerlijk worden gedeeld. En dat blijkt in de wereld van de grote mensen helemaal niet makkelijk.
Er zijn grote belangen. En er zijn heel gehaaide mensen.

Het is een radicale boodschap die Jezus vertelt.
Hij wil ons toch altijd op schrikken. Is het ook de taak van de dominee om u aan het schrikken te maken?
Is het uw taak als gemeenteleden om anderen aan het schrikken te maken?  Ja zeker is het onze taak!

Christen zijn is niet gemakkelijk.
Het Evangelie blijft behalve een goede boodschap ook een steen des aanstoots.
Je weet nooit precies hoe het zit. Je moet er altijd weer op broeden wat er van jou als christen wordt gevraagd in een bepaalde situatie.
Helaas is de bijbel niet alleen receptenboek voor het goede leven.

Rijk zijn in de wereld heeft een prijs.
Rijk zijn als land schept verplichtingen tegenover landen die arm zijn.
Daar wijst het Werelddiaconaat ons ook op.
We geven niet gauw genoeg. Het kan heus wel wat meer.
We worden uitgedaagd royaler te delen van wat wij hebben gekregen, dan waartoe wij als mens geneigd zijn.

Er is een oude gospelsong, hij wordt gezongen door blueszanger/gitarist Ry Cooder,
die afgelopen maandag een bevlogen en ontspannen concert gaf in Carré, in Amsterdam.
Het heet: ‘Satisfied mind’. Vertaald is dat ‘een tevreden geest.’ Het gaat erover dat 1 van de 10 rijken maar een ‘tevreden geest’ heeft. De tekst zegt:
Wij zeggen gemakkelijk als ík zíjn geld had zou ik dingen op míjn manier doen.

Wat zou u doen als heel veel geld bezat? …
De gospel zegt ook dat je met geld kun je geen gezondheid kopen en ook geen vriend als je eenzaam bent.
Het kan je niet de jeugd teruggeven als je oud bent. En met geld koop je geen vrede voor je ziel.

De rijkste mens is soms een arme sloeber in vergelijking tot de mens die een ontspannen ziel heeft.
Als je een royale houding weet te ontwikkelen, als je kunt delen van wat je hebt en niet alles voor jezelf houdt ben je rijker dan de rijkste mens die niet kan delen.

Je hebt een tevreden geest en als je een tevreden geest hebt kun je als je tijd is gekomen  deze wereld met een gerust geweten verlaten.
Rijkdom is niet vrijblijvend. Rijkdom geeft je verplichtingen ten opzichte van wie zo arm zijn dat ze bijna geen leven hebben.
Een rijke diaconie heeft dus geen bestaansrecht volgens deze Evangelietekst.

Natuurlijk ook wij als rijk land hebben verplichtingen ten opzichte van arme delen van de wereld.
In een tijd waarin ieder druk is met zijn of haar eigen plannen en doelen hoort deze boodschap telkens opnieuw te klinken.
Maar ook voor ons eigen best wil.
Er zijn te weinig mensen met een ontspannen ziel.

Realiseren we ons wel goed dat maar 1 op de 10 rijken werkelijk een tevreden ziel heeft?
Er bestaan een aantal van die rijken:  Bill Gates, een zeer rijk persoon, weet dit en deelt uit van zijn overvloed. En misschien nog veel mensen waarvan wij het niet weten.
Misschien ook hier in Ter Apel. Wat doen de rijken van Ter Apel met hun geld?

Rijk zijn kun je in je geloof, ook als je arm bent.
Rijk zijn kun je als je een bescheiden levens opvatting hebt. En tevreden bent met je lot.
Maar Jezus houdt ons toch ook altijd voor dat dat geen smoesje is om niet eerlijk te delen.
Smoesjes genoeg. Ook in de kerk.
Er is genade beloofd, maar wel gebaseerd op stevig zelfonderzoek.
Het geloof is een rijk bezit. De vraag blijft: Doen we echt genoeg?

Amen.